Imam Shamil sinh năm 1797, trong một ngôi làng nhỏ (aul) thuộc Gimry, hiện là Dagestan, Nga. Tên gốc của ông là Ali, nhưng theo phong tục địa phương, tên ông đã được thay đổi khi ông ốm yếu. Cha ông, Dengau, là một địa chủ tự do, và địa vị này cho phép Shamil cùng người bạn thân của mình Ghazi Mollah học được nhiều môn kể cả tiếng Ả Rập và logic. Shamil đã biến mình thành một người có học vấn và được kính trọng về kinh Quran và Sunnah trong số những người Hồi giáo vùng Kavkaz.

Shamil sinh ra ở thời điểm khi Đế chế Nga đang mở rộng vào những lãnh thổ của Đế chế Ottoman và Ba Tư (xem Chiến tranh Nga-Ba Tư (1804-1813) và Chiến tranh Nga-Thổ). Sau cuộc xâm lược của Nga, nhiều quốc gia vùng Caucasus đã thống nhất kháng chiến chống lại sự cai trị hà khắc của Sa hoàng trong cái sẽ được gọi là cuộc Chiến tranh Caucasian. Một số lãnh đạo ban đầu của cuộc kháng chiến Caucasian là Sheikh Mansur và Ghazi Mollah. Shamil trên thực tế là người bạn từ thời trẻ với Mollah, và sẽ trở thành người đồng sự và cố vấn của ông.